صفحه کلاچ خودرو: نقش، عملکرد و نکات نگهداری

کلاچ یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال قدرت در خودروهای مجهز به گیربکس دستی است. وظیفه این مجموعه، برقراری و قطع موقت ارتباط بین موتور و جعبه‌دنده است تا راننده بتواند بدون آسیب به قطعات، تعویض دنده انجام دهد. صفحه کلاچ به عنوان قلب این سیستم، نقشی حیاتی در انتقال گشتاور موتور به چرخ‌ها ایفا می‌کند.

ساختار صفحه کلاچ

صفحه کلاچ یک دیسک دایره‌ای است که در بخش میانی خود به محور ورودی گیربکس متصل می‌شود. این صفحه معمولاً شامل بخش‌های زیر است:

1. لایه‌های اصطکاکی (لاینینگ) – از جنس مواد مقاوم در برابر حرارت و سایش مانند ترکیبات آزبست یا مواد بدون آزبست (Non-Asbestos Organic) ساخته می‌شوند.

2. فنرهای ضربه‌گیر (Damper Springs) – برای جذب ضربه و کاهش لرزش هنگام درگیر شدن کلاچ.

3. توپی و خارهای اتصال – وظیفه انتقال مستقیم گشتاور به گیربکس را دارند.

4. صفحه فولادی پایه – که لایه‌های اصطکاکی روی آن نصب شده‌اند.

عملکرد صفحه کلاچ

وقتی پدال کلاچ را فشار می‌دهید، فشار دیسک کلاچ و فلایویل از روی صفحه برداشته می‌شود و ارتباط موتور با گیربکس قطع می‌گردد. با رها کردن پدال، صفحه کلاچ دوباره تحت فشار قرار گرفته و سطح اصطکاکی آن به فلایویل می‌چسبد، در نتیجه گشتاور موتور به گیربکس منتقل می‌شود.

علائم خرابی صفحه کلاچ

• سر خوردن کلاچ (Clutch Slipping) – کاهش شتاب و افزایش دور موتور بدون افزایش سرعت.

• بوی سوختگی – ناشی از سایش بیش از حد لایه اصطکاکی.

• لرزش هنگام حرکت – ممکن است به دلیل تاب داشتن صفحه یا فرسودگی فنرها باشد.

• سخت جا رفتن دنده‌ها – در اثر عدم جداسازی کامل صفحه کلاچ.

نکات نگهداری و افزایش عمر

• از نیم‌کلاچ طولانی در ترافیک یا سربالایی خودداری کنید.

• هنگام توقف طولانی، پدال کلاچ را رها و دنده را در حالت خلاص قرار دهید.

• تعویض صفحه کلاچ را به‌موقع و همراه با بررسی دیسک و بلبرینگ انجام دهید.

• از رانندگی پرشتاب و تغییر ناگهانی دنده‌ها تا حد امکان بپرهیزید.