روغن موتور ماشین
روغن ماشین یکی از مهم‌ترین مواد مصرفی برای کارکرد بهینه و سالم موتور است. این روغن، علاوه بر روانکاری قطعات موتور، نقش‌های دیگری هم در حفظ عملکرد و سلامت موتور ایفا می‌کند. در ادامه به توضیحات بیشتری درباره روغن ماشین، انواع آن و نکات مرتبط می‌پردازیم.
وظایف اصلی روغن ماشین
۱. روانکاری قطعات موتور: روغن ماشین باعث کاهش اصطکاک بین قطعات فلزی موتور می‌شود و از سایش و خرابی آنها جلوگیری می‌کند.
۲. خنک‌سازی موتور: روغن ضمن جریان در موتور، گرمای تولید شده را به خود جذب می‌کند و آن را به بیرون موتور منتقل می‌کند. این عملکرد باعث کاهش دمای قطعات موتور و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آنها می‌شود.
3. پاکسازی و زدودن رسوبات: روغن موتور دارای افزودنی‌هایی است که رسوبات، ذرات کثیف و آلودگی‌ها را جذب می‌کند و از تشکیل لجن و رسوب در موتور جلوگیری می‌کند.
4. جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی: برخی افزودنی‌های موجود در روغن موتور از زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات فلزی موتور جلوگیری می‌کنند.
5. آب‌بندی موتور: روغن با ایجاد یک لایه نازک بین سیلندر و پیستون‌ها، به جلوگیری از نفوذ هوا و مواد ناخالص به داخل سیلندر کمک می‌کند و باعث بهبود عملکرد احتراق و افزایش راندمان می‌شود.
انواع روغن موتور
۱. روغن‌های معدنی (Mineral Oil):
- از پالایش نفت خام به دست می‌آیند و برای خودروهای قدیمی و با موتورهای ساده مناسب هستند. این روغن‌ها قیمت پایینی دارند اما طول عمر کمتری دارند و نیاز به تعویض زودتر دارند.
۲. روغن‌های نیمه‌سنتتیک (Semi-Synthetic Oil):
- ترکیبی از روغن‌های معدنی و سنتتیک هستند و نسبت به روغن‌های معدنی عمر بیشتری دارند و در شرایط دمایی مختلف بهتر عمل می‌کنند. این روغن‌ها تعادل خوبی از نظر قیمت و کارایی دارند.
۳. روغن‌های سنتتیک (Synthetic Oil):
- از ترکیبات شیمیایی مصنوعی تولید می‌شوند و بهترین کیفیت را دارند. روغن‌های سنتتیک در دماهای پایین‌تر و بالاتر به خوبی عمل می‌کنند، دیرتر فاسد می‌شوند و برای خودروهای مدرن و با کارایی بالا مناسب هستند.
درجه‌بندی روغن موتور
روغن‌های موتور با توجه به شاخص گرانروی (ویسکوزیته) توسط انجمن مهندسان خودرو (SAE) درجه‌بندی می‌شوند. به طور معمول، این درجه‌بندی با عددی مانند “۵W-۳۰” نمایش داده می‌شود که مفهوم آن به این صورت است:
- عدد قبل از W نشان‌دهنده میزان گرانروی روغن در دمای پایین (یعنی زمستان) است. هرچه این عدد کمتر باشد، روغن در هوای سرد روان‌تر است.
- عدد بعد از W نشان‌دهنده میزان گرانروی روغن در دمای بالا (مثلاً دمای کار موتور) است. هرچه این عدد بالاتر باشد، روغن در دماهای بالا چسبناک‌تر و پایدارتر است.
زمان تعویض روغن ماشین
۱. فواصل تعویض روغن: بسته به نوع روغن و نوع موتور، معمولاً بین هر ۵۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ کیلومتر یا هر ۶ ماه، تعویض روغن توصیه می‌شود. خودروهای جدید و روغن‌های سنتتیک معمولاً نیاز به تعویض کمتر دارند. ۲. شرایط رانندگی: اگر رانندگی شما در شرایط سخت (مانند ترافیک سنگین، دماهای بسیار بالا یا پایین، یا جاده‌های خاکی) است، بهتر است روغن را زودتر تعویض کنید. 3. علائم نیاز به تعویض روغن: اگر موتور صدای غیرعادی ایجاد می‌کند، چراغ هشدار روغن روشن می‌شود یا مصرف سوخت افزایش می‌یابد، ممکن است زمان تعویض روغن رسیده باشد.
نکات مهم برای نگهداری روغن ماشین
- بررسی سطح روغن: همیشه قبل از سفرهای طولانی سطح روغن را بررسی کنید. کاهش سطح روغن می‌تواند به موتور آسیب بزند.
- کیفیت روغن: از روغن‌های باکیفیت و استاندارد استفاده کنید و حتماً به توصیه‌های تولیدکننده خودرو در مورد نوع روغن توجه کنید.
- فیلتر روغن: هنگام تعویض روغن، فیلتر روغن را نیز تعویض کنید. فیلتر روغن مانع از ورود ذرات و آلودگی به موتور می‌شود و نقش مهمی در حفظ سلامت موتور دارد.
- نگهداری در شرایط دمایی مناسب: روغن در شرایط دمایی شدید ممکن است کیفیت خود را از دست دهد. بنابراین، در صورت امکان خودرو را در جای مناسبی پارک کنید.
انتخاب روغن مناسب برای خودرو
بهترین راهنمایی برای انتخاب روغن مناسب، توجه به دفترچه راهنمای خودرو و پیشنهادات سازنده است. با توجه به شرایط آب‌وهوایی محل زندگی و نوع استفاده از خودرو، می‌توانید بهترین نوع روغن را برای موتور خودرو خود انتخاب کنید.
علائم کاهش یا کیفیت پایین روغن
- تغییر رنگ روغن به سیاه: وقتی روغن کیفیت خود را از دست می‌دهد، رنگ آن تیره می‌شود. البته لازم به ذکر است که تیره شدن روغن لزوماً به معنای نیاز به تعویض نیست، بلکه ترکیبات آلاینده درون آن جذب می‌شوند.
- کاهش روانکاری: اگر در هنگام رانندگی صدای موتور تغییر کند یا اصوات غیرعادی شنیده شود، ممکن است روغن کیفیت روانکاری کافی نداشته باشد.
- بوی سوختگی از روغن: اگر بوی سوختگی از روغن یا اطراف موتور احساس می‌شود، احتمالاً روغن کیفیت خود را از دست داده و نیاز به تعویض دارد.
افزودنی‌های روغن موتور و نقش آنها
روغن‌های موتور علاوه بر پایه‌های روغنی، حاوی افزودنی‌هایی هستند که به بهبود عملکرد آنها کمک می‌کنند. این افزودنی‌ها شامل موارد زیر هستند:
- مواد ضد اکسیداسیون: اکسیداسیون یکی از عوامل اصلی کاهش کیفیت روغن است. افزودنی‌های ضد اکسیداسیون از تجزیه روغن در دمای بالا جلوگیری می‌کنند و به طولانی‌تر شدن عمر روغن کمک می‌کنند.
- مواد ضد زنگ‌زدگی و خوردگی: این افزودنی‌ها باعث می‌شوند که روغن در برابر اسیدها و رطوبت مقاوم‌تر باشد. اسیدها معمولاً در طی احتراق و تجزیه سوخت تولید می‌شوند و می‌توانند به قطعات فلزی موتور آسیب بزنند.
- مواد ضد کف: در صورتی که در روغن موتور حباب‌ها و کف ایجاد شود، روانکاری به‌طور موثری انجام نمی‌شود. افزودنی‌های ضد کف به کاهش کف‌کردن روغن کمک می‌کنند و عملکرد روغن را در حین کارکرد موتور بهینه می‌کنند.
- مواد ضد رسوب و پاک‌کننده‌ها: این افزودنی‌ها از تشکیل لجن و رسوبات در موتور جلوگیری می‌کنند و به حفظ تمیزی موتور کمک می‌کنند. آنها ذرات ناخالصی را در روغن معلق نگه می‌دارند تا در زمان تعویض روغن به‌همراه آن از موتور خارج شوند.
- مواد اصلاح‌کننده گرانروی: این مواد به تثبیت گرانروی روغن در دماهای مختلف کمک می‌کنند و باعث می‌شوند که روغن در شرایط مختلف دمایی روانی مناسب داشته باشد.
عوامل مؤثر بر انتخاب روغن مناسب
۱. نوع خودرو و مدل آن
- برخی خودروها به دلیل طراحی موتور و نیازهای خاصی که دارند، به روغن‌های خاصی نیاز دارند. برای مثال، خودروهای دیزلی، بنزینی و هیبریدی ممکن است نیازهای متفاوتی از نظر گرانروی و نوع روغن داشته باشند. همچنین، خودروهای با کارکرد بالا (مانند خودروهای اسپرت) ممکن است نیاز به روغن‌های سنتتیک با کیفیت بالا داشته باشند.
۲. شرایط آب و هوایی
- آب و هوای منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید بر نوع روغنی که انتخاب می‌کنید تأثیر می‌گذارد. اگر در منطقه‌ای سردسیر زندگی می‌کنید، استفاده از روغن‌هایی با گرانروی پایین (مانند ۰W-۳۰ یا ۵W-۳۰) توصیه می‌شود تا روغن در دماهای پایین هم به خوبی جریان یابد. برای مناطق گرمسیر نیز روغن‌هایی با گرانروی بالاتر (مانند ۱۰W-۴۰) مناسب‌تر هستند.
۳. نوع رانندگی و شرایط کارکرد خودرو
- اگر بیشتر در ترافیک سنگین یا مسافت‌های کوتاه رانندگی می‌کنید، موتور خودرو بیشتر در حالت شتاب‌زدگی و توقف مکرر کار می‌کند. در این حالت، روغن‌ها و افزودنی‌های مقاوم در برابر اکسیداسیون و رسوبات توصیه می‌شوند. در صورتی که بیشتر در بزرگراه‌ها با سرعت بالا رانندگی می‌کنید، روغن‌هایی با مقاومت بالا در برابر دما مناسب‌ترند.
نکات مهم هنگام خرید روغن موتور
۱. توجه به استانداردهای روغن: استانداردهای API، ACEA، و ILSAC برای تعیین کیفیت روغن‌های موتور وجود دارند. هر کدام از این استانداردها نشانه‌ای از کیفیت و نوع استفاده روغن هستند. مثلاً روغن‌هایی با استاندارد API SN برای موتورهای بنزینی و روغن‌های با استاندارد API CJ-۴ برای موتورهای دیزلی استفاده می‌شوند.
۲. تاریخ تولید و انقضای روغن: روغن‌های موتور دارای تاریخ انقضا هستند و با گذشت زمان کیفیت آنها کاهش می‌یابد. بنابراین، هنگام خرید به تاریخ تولید و انقضای روغن توجه کنید.
- توجه به توصیه‌های سازنده خودرو: دفترچه راهنمای خودرو معمولاً نوع روغن مناسب را بر اساس گرانروی و استانداردها مشخص کرده است. پیروی از این توصیه‌ها بهترین راه برای انتخاب روغن مناسب است.
راهنمای نگهداری و استفاده از روغن موتور
۱. چک کردن سطح روغن به صورت دوره‌ای
- به‌طور مرتب سطح روغن موتور را بررسی کنید، مخصوصاً قبل از سفرهای طولانی. برای چک کردن سطح روغن، خودرو را روی سطح صاف پارک کنید و چند دقیقه صبر کنید تا روغن در کارتر جمع شود، سپس میله اندازه‌گیری را بیرون آورده و بررسی کنید که سطح روغن بین خطوط مینیموم و ماکسیموم باشد.
۲. پیشگیری از آلودگی روغن
- در هنگام تعویض روغن، دقت کنید که ذرات خارجی وارد موتور نشوند. همچنین، بهتر است از روغن‌های باکیفیت و فیلترهای مناسب استفاده کنید تا آلاینده‌های کمتری وارد موتور شوند.
۳. رعایت فواصل تعویض روغن و فیلتر
- هرچند که روغن‌های سنتتیک مدت زمان بیشتری دوام می‌آورند، اما در نهایت تمامی روغن‌ها نیاز به تعویض دارند. تعویض به موقع فیلتر روغن به همراه تعویض روغن، از ورود ذرات آلوده به موتور جلوگیری می‌کند و سلامت موتور را تضمین می‌کند.
۴. استفاده از مکمل‌های روغن
- مکمل‌های روغن حاوی افزودنی‌هایی هستند که می‌توانند عملکرد روغن را در برخی شرایط بهبود دهند. اما باید توجه داشت که استفاده از این مکمل‌ها به توصیه مکانیک‌های حرفه‌ای و در صورت نیاز خاص انجام شود، زیرا برخی از آنها می‌توانند بر ترکیبات روغن تأثیر منفی بگذارند.
۵. جلوگیری از رانندگی با سطح پایین روغن
- اگر سطح روغن پایین باشد، احتمال افزایش اصطکاک و گرمای بیش از حد در موتور وجود دارد که می‌تواند آسیب جدی به قطعات موتور وارد کند. بنابراین در صورت مشاهده کمبود روغن، حتماً آن را تا سطح مورد نظر اضافه کنید.
نشانه‌های نیاز به تعویض روغن موتور
۱. کاهش شتاب و قدرت موتور: اگر احساس می‌کنید که موتور خودرو به خوبی قبلاً کار نمی‌کند یا شتاب لازم را ندارد، ممکن است نیاز به تعویض روغن داشته باشید. 2. صدای غیرعادی موتور: اگر موتور خودرو صدای غیرعادی ایجاد می‌کند، این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش کیفیت روغن یا کاهش سطح آن باشد. 3. رنگ و وضعیت روغن: روغن موتور تازه معمولاً رنگ روشنی دارد. اگر روغن سیاه و چسبناک شده باشد، این نشان‌دهنده رسوبات و کاهش کیفیت آن است. 4. افزایش مصرف سوخت: در صورتی که مصرف سوخت خودرو به طور ناگهانی افزایش پیدا کرده باشد، ممکن است به علت کاهش کارایی روغن باشد.
با رعایت تمامی این نکات و انتخاب روغن مناسب، می‌توانید عمر موتور خودروی خود را افزایش داده و عملکرد بهینه‌ای از آن دریافت کنید. روغن موتور باکیفیت و تعویض به موقع آن به شما کمک می‌کند تا از مشکلات و هزینه‌های ناشی از خرابی موتور جلوگیری کنید.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.