شیم سوپاپ

یکی از اجزای مهم در سیستم تنظیم سوپاپ‌های موتور خودرو است. وظیفه اصلی آن، تنظیم فاصله یا لقی بین بادامک میل‌سوپاپ و ساق سوپاپ است تا سوپاپ‌ها در زمان مناسب باز و بسته شوند و عملکرد بهینه موتور تضمین شود.

 

---

دلایل استفاده از شیم سوپاپ

1. جبران لقی سوپاپ‌ها: با گذشت زمان، به دلیل فرسودگی یا تغییرات دما، فاصله بین قطعات در سیستم سوپاپ تغییر می‌کند. شیم به تنظیم دقیق این فاصله کمک می‌کند.
2. بهبود عملکرد موتور: تنظیم صحیح لقی سوپاپ باعث می‌شود سوپاپ‌ها در زمان‌بندی مناسب باز و بسته شوند که در نتیجه راندمان موتور افزایش می‌یابد.
3. کاهش صدا: فاصله نامناسب سوپاپ می‌تواند باعث ایجاد صداهای اضافی در موتور شود. استفاده از شیم این مشکل را برطرف می‌کند.

 

---

انواع شیم سوپاپ

• شیم‌های ثابت: ضخامت مشخصی دارند و در صورت نیاز به تنظیم، باید با شیم با ضخامت مناسب تعویض شوند.
• شیم‌های تنظیمی (پیچی): دارای مکانیزم تنظیمی هستند و نیازی به تعویض کامل ندارند.

 

---

علائم نیاز به تنظیم یا تعویض شیم سوپاپ

1. صدای غیرعادی موتور (صدای تق‌تق از سر سیلندر).
2. کاهش راندمان موتور و افت قدرت.
3. افزایش مصرف سوخت.
4. مشکل در روشن شدن موتور.

 

---

فرآیند تنظیم شیم سوپاپ

1. باز کردن درپوش سوپاپ‌ها: برای دسترسی به سیستم سوپاپ.
2. اندازه‌گیری فاصله لقی: با استفاده از فیلر گیج.
3. انتخاب شیم مناسب: تعویض شیم‌های با ضخامت نامناسب یا تنظیم آنها.
4. بستن قطعات: پس از اطمینان از تنظیم صحیح.

 

---

نکته مهم:

تنظیم شیم سوپاپ یک کار حساس است و نیاز به دقت بالا دارد. توصیه می‌شود این کار توسط مکانیک حرفه‌ای انجام شود.

 

---

 

 

شیم سوپاپ چیست؟

شیم سوپاپ یک قطعه فلزی نازک و دایره‌ای‌شکل (معمولاً از جنس فولاد مقاوم یا آلیاژهای مشابه) است که در بالای ساق سوپاپ یا در سیستم بادامک موتور قرار می‌گیرد. ضخامت شیم‌ها متنوع بوده و با توجه به نیاز موتور در تنظیم لقی انتخاب می‌شوند.

 

---

نقش شیم سوپاپ در موتور

در موتورهای درون‌سوز، باز و بسته شدن سوپاپ‌ها برای ورود هوا و خروج دود باید با زمان‌بندی بسیار دقیق انجام شود. این زمان‌بندی تحت تأثیر لقی یا فاصله میان بادامک میل‌سوپاپ و ساق سوپاپ است. شیم سوپاپ با تنظیم این فاصله نقش کلیدی در موارد زیر ایفا می‌کند:

1. افزایش راندمان موتور: باز و بسته شدن صحیح سوپاپ‌ها تضمین می‌کند که مخلوط هوا و سوخت به‌درستی وارد سیلندر شده و گازهای خروجی به‌موقع تخلیه شوند.
2. محافظت از سوپاپ و میل‌سوپاپ: تنظیم نامناسب لقی ممکن است باعث فشار بیش‌ازحد بر قطعات شده و در درازمدت باعث خرابی آنها شود.
3. کنترل صدا: فاصله نادرست می‌تواند باعث صدای تق‌تق ناشی از برخورد قطعات در موتور شود.

 

---

زمان تنظیم شیم سوپاپ

شیم سوپاپ‌ها به دلیل کارکرد طولانی‌مدت و تغییرات حرارتی موتور، ممکن است نیاز به تنظیم یا تعویض داشته باشند. زمان مناسب تنظیم شیم سوپاپ در دفترچه راهنمای خودرو مشخص شده است، اما به‌طورکلی در شرایط زیر ضروری است:

• پس از پیمودن مسافت مشخص (معمولاً 40,000 تا 60,000 کیلومتر).
• پس از هرگونه تعمیر موتور (تعویض میل‌سوپاپ، سوپاپ‌ها یا سرسیلندر).
• هنگام شنیدن صدای غیرعادی از موتور.

 

---

علائم خرابی یا تنظیم نبودن شیم سوپاپ

1. صداهای غیرعادی: صدای تق‌تق مداوم یا بلند از سمت سرسیلندر نشانه فاصله نامناسب شیم است.
2. افت قدرت موتور: باز و بسته نشدن درست سوپاپ‌ها منجر به کاهش توان تولیدی موتور می‌شود.
3. مشکل در روشن شدن موتور: لقی زیاد یا کم سوپاپ می‌تواند باعث اختلال در عملکرد احتراق شود.
4. افزایش مصرف سوخت: عملکرد نامناسب سوپاپ‌ها باعث احتراق ناکامل و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
5. دود زیاد از اگزوز: نشتی در سوپاپ‌های دود یا ورودی ممکن است منجر به تخلیه ناقص گازها و تولید دود زیاد شود.

 

---

انواع سیستم شیم سوپاپ

1. سیستم شیم فلت یا دیسکی: در این سیستم، شیم‌ها به صورت دیسکی در زیر یا روی انگشتی سوپاپ قرار دارند و ضخامت آن‌ها برای تنظیم لقی تغییر می‌کند.
2. سیستم تنظیم‌کننده هیدرولیکی: این سیستم نیازی به تنظیم دستی شیم ندارد و به صورت خودکار لقی سوپاپ‌ها را جبران می‌کند. در خودروهای جدید، بیشتر از این نوع استفاده می‌شود.

 

---

روش تنظیم شیم سوپاپ

تنظیم شیم سوپاپ یک فرآیند دقیق است که نیازمند ابزارهای تخصصی و تجربه مکانیک است. مراحل به صورت زیر انجام می‌شود:

1. باز کردن درپوش سوپاپ: ابتدا درپوش سوپاپ‌ها (Valve Cover) باز می‌شود تا به مجموعه سوپاپ‌ها دسترسی پیدا کنیم.
2. اندازه‌گیری لقی سوپاپ: با استفاده از فیلر گیج، فاصله بین بادامک و ساق سوپاپ اندازه‌گیری می‌شود. این فاصله باید با مقدار مشخص‌شده توسط سازنده خودرو مطابقت داشته باشد.
3. تعویض یا تنظیم شیم: اگر لقی بیش از حد استاندارد باشد، شیم با ضخامت مناسب جایگزین می‌شود. در برخی سیستم‌ها، شیم قابل تنظیم است و نیازی به تعویض کامل ندارد.
4. بستن مجدد قطعات: پس از تنظیم شیم‌ها، درپوش سوپاپ دوباره نصب و موتور آزمایش می‌شود.

 

---

مزایا و معایب شیم سوپاپ

مزایا:

• افزایش دقت در عملکرد سوپاپ‌ها.
• کاهش خرابی و فرسودگی میل‌سوپاپ و سوپاپ‌ها.
• بهبود راندمان و کاهش صدا.

معایب:

• نیاز به تنظیم دوره‌ای.
• هزینه‌بر بودن در صورت نیاز به تعویض شیم‌ها.
• نیاز به تخصص مکانیکی برای تنظیم.

 

---

توصیه‌های مهم درباره شیم سوپاپ

1. دقت در تنظیم: عدم تنظیم دقیق می‌تواند باعث آسیب به سوپاپ‌ها و میل‌سوپاپ شود.
2. انتخاب شیم با کیفیت: استفاده از شیم‌های با کیفیت پایین ممکن است به عملکرد موتور آسیب برساند.
3. نگهداری دوره‌ای: تنظیم لقی سوپاپ‌ها باید بخشی از برنامه سرویس‌های دوره‌ای خودرو باشد.

 

---

 

 

سایزهای شیم سوپاپ

سایزهای شیم سوپاپ به ضخامت آن‌ها اشاره دارد و به طور معمول بر اساس نیاز موتور و طراحی شرکت سازنده مشخص می‌شوند. شیم‌ها در ضخامت‌های مختلفی تولید می‌شوند تا لقی بین بادامک میل‌سوپاپ و ساق سوپاپ دقیق تنظیم شود. ضخامت شیم به میلی‌متر (mm) یا گاهی اینچ اندازه‌گیری می‌شود.

 

---

رایج‌ترین سایزهای شیم سوپاپ

شیم‌های سوپاپ معمولاً در بازه‌ای از ضخامت‌های زیر موجود هستند:

• ضخامت‌های کوچک: 1.50 میلی‌متر تا 2.00 میلی‌متر
• ضخامت‌های متوسط: 2.00 میلی‌متر تا 3.00 میلی‌متر
• ضخامت‌های بزرگ‌تر: 3.00 میلی‌متر تا 4.00 میلی‌متر

این ضخامت‌ها ممکن است با اختلاف‌های کوچک (معمولاً 0.01 میلی‌متر یا 0.05 میلی‌متر) عرضه شوند تا تنظیم دقیق امکان‌پذیر باشد.

 

---

شیم‌سوپاپ  استاندارد کارخانه‌ای

بسته به نوع خودرو، شیم‌های استاندارد کارخانه‌ای در محدوده ضخامت خاصی طراحی می‌شوند. به‌عنوان مثال:

• خودروهای سبک: معمولاً شیم‌هایی با ضخامت بین 1.50 میلی‌متر تا 3.00 میلی‌متر.
• خودروهای سنگین یا موتورهای صنعتی: ممکن است شیم‌هایی با ضخامت بالاتر (3.00 میلی‌متر به بالا) نیاز داشته باشند.

 

---

مواد و ویژگی‌های ساخت شیم

• جنس: شیم‌ها معمولاً از فولاد مقاوم یا آلیاژهای خاص ساخته می‌شوند تا در برابر سایش و گرمای موتور مقاوم باشند.
• کیفیت سطح: سطح شیم بسیار صاف و صیقلی است تا از اصطکاک زیاد با بادامک یا سوپاپ جلوگیری کند.

 

---

چگونه سایز مناسب شیم انتخاب می‌شود؟

1. اندازه‌گیری لقی موجود: با استفاده از فیلر گیج، فاصله بین بادامک و ساق سوپاپ اندازه‌گیری می‌شود.

 

          2. محاسبه ضخامت مورد نیاز: از فرمول زیر برای انتخاب شیم مناسب استفاده می‌شود:

$$ضخامتشیمجدید=ضخامتشیمفعلی+(فاصلهموجود-فاصلهاستاندارد)$$

برای مثال، اگر فاصله موجود 0.40 میلی‌متر باشد و فاصله استاندارد 0.20 میلی‌متر، و شیم فعلی 2.50 میلی‌متر باشد:

$$شیمجدید=2.50+(0.40-0.20)=2.70\text{میلی‌متر}$$

 

           3. نصب شیم جدید: شیم با ضخامت محاسبه‌شده نصب می‌شود و فاصله دوباره بررسی می‌گردد.

 

---

نکات مهم در انتخاب سایز شیم

• همیشه ضخامت شیم باید با استانداردهای سازنده موتور مطابقت داشته باشد.
• شیم‌ها با کیفیت پایین یا سایزهای غیر استاندارد ممکن است عملکرد موتور را مختل کنند.
• برخی از موتورها نیازمند شیم‌هایی با سایز خاص یا سفارشی هستند.