اویل پمپ چیست؟

اویل پمپ (Oil Pump) یکی از اجزای حیاتی سیستم روان‌کاری در خودرو است که وظیفه تأمین جریان روغن موتور را بر عهده دارد. این پمپ با توزیع روغن به تمام قسمت‌های متحرک موتور، عملکرد روان و خنک شدن قطعات را تضمین می‌کند و از ساییدگی و خرابی جلوگیری می‌نماید.

وظایف اویل پمپ

1. تأمین فشار روغن:
   • اویل پمپ، روغن را با فشار مناسب به مدار روان‌کاری موتور ارسال می‌کند تا به تمام قطعات متحرک برسد.
2. کاهش اصطکاک:
   • روغن با ایجاد لایه‌ای روان‌کننده بین قطعات متحرک، اصطکاک و سایش آن‌ها را کاهش می‌دهد.
3. جلوگیری از گرمای بیش از حد:
   • روغن توسط اویل پمپ به گردش درمی‌آید و به عنوان یک خنک‌کننده عمل می‌کند، گرمای تولید شده توسط قطعات موتور را کاهش می‌دهد.
4. پاکسازی قطعات:
   • جریان روغن، ذرات آلاینده و کثیفی را از سطح قطعات جمع‌آوری کرده و به فیلتر روغن می‌برد.
5. ایجاد عملکرد پایدار:
   • اویل پمپ با تأمین مداوم روغن به تمام قطعات متحرک، از کاهش راندمان و خرابی موتور جلوگیری می‌کند.

انواع اویل پمپ

اویل پمپ‌ها بر اساس طراحی و مکانیزم عملکرد به چند نوع تقسیم می‌شوند:

1. اویل پمپ دنده‌ای (Gear Oil Pump)

• دارای دو چرخ‌دنده (یک چرخ‌دنده محرک و یک چرخ‌دنده متحرک) است که روغن را مکش کرده و به مدار روان‌کاری ارسال می‌کنند.
• مزایا: ساختار ساده، عملکرد مطمئن.
• کاربرد: بیشتر در خودروهای سبک و سنگین استفاده می‌شود.

2. اویل پمپ روتوری (Rotary Oil Pump)

• از یک روتور داخلی و یک روتور خارجی تشکیل شده است. روتور داخلی، روغن را مکش کرده و به گردش درمی‌آورد.
• مزایا: ابعاد کوچک، راندمان بالا.
• کاربرد: در خودروهای مدرن و با فضای محدود استفاده می‌شود.

3. اویل پمپ پیچی (Screw Oil Pump)

• دارای طراحی مارپیچ است که روغن را با حرکت چرخشی پیچ به گردش درمی‌آورد.
• مزایا: عملکرد آرام و بی‌صدا.
• کاربرد: در خودروهای لوکس و موتورهای خاص.

4. اویل پمپ پره‌ای (Vane Oil Pump)

• شامل یک روتور با پره‌های متحرک است که روغن را به داخل می‌کشد و به مدار می‌فرستد.
• مزایا: توانایی تأمین حجم متغیر روغن.
• کاربرد: بیشتر در خودروهای صنعتی یا خاص استفاده می‌شود.

اجزای اویل پمپ

1. بدنه:
   • معمولاً از آلیاژهای فلزی مقاوم ساخته می‌شود و اجزای داخلی را در بر می‌گیرد.
2. دنده‌ها یا روتورها:
   • بسته به نوع اویل پمپ، این قطعات وظیفه مکش و انتقال روغن را بر عهده دارند.
3. محفظه روغن:
   • محلی برای مکش و پمپاژ روغن.
4. سوپاپ فشار (Pressure Relief Valve):
   • این سوپاپ از ایجاد فشار بیش از حد در مدار روغن جلوگیری می‌کند و فشار را در محدوده مناسب نگه می‌دارد.

نحوه عملکرد اویل پمپ

1. مکش روغن:
   • اویل پمپ، روغن را از کارتل (مخزن روغن) مکش می‌کند.
2. ایجاد فشار:
   • روغن مکش شده تحت فشار قرار می‌گیرد و به سمت کانال‌های روغن‌کاری ارسال می‌شود.
3. توزیع روغن:
   • روغن از طریق کانال‌های مخصوص به قطعاتی مانند میل‌لنگ، میل‌سوپاپ، تایپیت‌ها، یاتاقان‌ها و دیواره سیلندرها منتقل می‌شود.
4. بازگشت روغن:
   • پس از گردش در سیستم، روغن به کارتل بازمی‌گردد تا مجدداً پمپاژ شود.

علائم خرابی اویل پمپ

1. افت فشار روغن:
   • کاهش فشار روغن یکی از نشانه‌های اصلی خرابی اویل پمپ است و ممکن است چراغ هشدار روغن در داشبورد روشن شود.
2. صدای غیرعادی موتور:
   • در صورت عدم تأمین روغن کافی، صدای تق‌تق یا ضربه از موتور شنیده می‌شود.
3. افزایش دمای موتور:
   • عدم خنک‌کاری مناسب توسط روغن می‌تواند منجر به افزایش دمای موتور شود.
4. سایش یا خرابی قطعات موتور:
   • کاهش یا قطع جریان روغن باعث آسیب جدی به یاتاقان‌ها، میل‌لنگ و سایر قطعات می‌شود.

دلایل خرابی اویل پمپ

1. استفاده از روغن نامناسب یا بی‌کیفیت.
2. کاهش سطح روغن در کارتل.
3. وجود ذرات آلاینده یا لجن در روغن.
4. خرابی سوپاپ فشار.
5. فرسودگی یا آسیب‌دیدگی دنده‌ها یا روتورها.

راه‌های پیشگیری از خرابی اویل پمپ

1. تعویض به موقع روغن موتور:
   • استفاده از روغن با کیفیت و تعویض آن طبق دستورالعمل سازنده، عمر اویل پمپ را افزایش می‌دهد.
2. تمیز نگه داشتن سیستم روغن‌کاری:
   • استفاده از فیلتر روغن با کیفیت و تعویض منظم آن از ورود ذرات آلاینده به اویل پمپ جلوگیری می‌کند.
3. بررسی سطح روغن:
   • همواره مطمئن شوید که سطح روغن موتور در محدوده توصیه‌شده است.
4. سرویس دوره‌ای موتور:
   • بازبینی اویل پمپ و سایر اجزای سیستم روان‌کاری به تشخیص مشکلات احتمالی کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری

اویل پمپ یکی از اجزای اساسی برای حفظ عملکرد و دوام موتور است. این قطعه با تأمین روغن به تمام قطعات متحرک، از اصطکاک، گرمای بیش از حد و آسیب‌دیدگی جلوگیری می‌کند. نگهداری صحیح، استفاده از روغن با کیفیت و انجام سرویس‌های دوره‌ای می‌تواند عملکرد بهینه اویل پمپ و سیستم روان‌کاری را تضمین کند.